Sistemi kompjuterik,hardueri,softueri
-Siq dihet,sistemi kompjuterik paraqet një paisje elektronike e cila shërben për ruajtjen,përpunimin dhe shperndarjen e informacioneve.Karakterizohet me pjesen harduerike dhe softuerike të tij.
Hardueri Përmban komponentet fizikë të sistemit kompjuterik,siq janë: shtëpiza,pllaka amë (motherboard),pllakat për zgjerim,njesitë e disqeve etj,brenda te cilave ose në të cilat janë kyqur pjesët perberse te nje kompjuteri (njesia qendrore dhe memoria punuese) dhe pajisjet periferike të tij: monitori,tastiera,miu,shtypësi,etj.
Komponentët e kompjuterit.
Shumica e kompjuterve personalë jane te ngjajshem në ndërtimin e tyre. Rëndom është e mundshme qe te kombinohen komponentet e disa prodhuesve ne nje terësi.Një kompjuter personal (PC - personal computer) përbehet nga keta komponentë:
Shtëpiza
Shtëpiza e kompjuterit përmban këta komponentë bazikë të kompjuterit të cilet do te shpjegohen me vone e te cilat janë: Njesia qendrore (CPU) ose procesori,kujtesën,pllakën amë,diskun e ngurtë,njesinë e disqeve,kartelen e zgjerimeve etj.Për nga menyra e ndertimit egzistojn disa lloje te shtepizave 1.Desktopi,që rëndom vendoset në tavolinë dhe atë horizontalisht,ndersa mbi të te vendoset monitori(EKRANI) 2.Shtëpiza e cila qëndron vertikalisht (tower),dhe rëndom vendoset në dysheme në mënyrë që mbi tavolinë fitohet hapsirë më e madhe punuese,ndersa ekrani mund te vendoset ne pozitë me te pershtatshme.Shtëpizat e këtilla janë 2 lloje: tower dhe mini tower.
Kompjuteret personal mund te jen edhe te tipit portativ dhe njihen me emrin Laptop ose Nootebook,te cilet ne kohen e fundit jan paraqitur ne mjafte modele te ndryshme dhe disa prej tyre jan te pajisur edhe me komponente multimediale.
Pllaka amë (motherboard)
Pllaka amë permban te gjitha komponentet e nevojshëm te kompjuterit siq eshte njesia qendrore(CPU),kujtesa (memoria) dhe hapsirat per zgjerim (expansion slots). Pllaka amë eshte pllakë e stampuar me qarqe elektronike dhe paraqet bazën ne te cilen vendoset procesori dhe qarqet elektrike percjellse.
Pllakat për zgjerim
Pllakat per zgjerim janë pllaka te stampuara qe sherbejn per permirsimin e vetive funksionale te kompjuterit personal.Pllakat per zgjerim mund te jenë:
| Kartela grafike per te mundesuar pamjen e fotografive ne ekran.
| Kartelat kontrolluese te njesisë te disketes Hard Diskut dhe diskut nga i cili vetëm mund te lexohet (CD ROM),
| Kartelat per komunikim te ndersjellë me njesitë periferike (Shtypës,Skaner,Maus etj.)
|Kartela e faksit dhe modemit per komunikim nepermjet linjes telefonike.
|Kartela e rrjetit qe mundeson lidhjen e kompjuterit ne rrjet.
|Kartela e zërit per te degjuar muzikë dhe per te inqizuar etj.
Njesitë e Disqeve
Në shtepizen e kompjuterit jan te vendosura njesit e disqeve qe rëndom janë 3.Pajisja e cila e vë ne levizje diskun e kompjuterit quhet ngasës i diskut (Disk Drive).Ngasesi i diksut mundeson qasjen ne informacionet ne cilin do vend te caktuar te diskut.Rëndom ne kompjuter ndodhet ngasesi i disketave,qe paraqet nje pajisje periferike e cila e mundeson shfrytezimin e informacioneve te vendosura ne disqe fleksibile ose shkurt Disketa.Rëndom ngasesi i disketave është me dijametër 3.5 INQ.Disku tjeter qe ndodhet ne kompjuter është diksu i ngurrtë ose i fiksuar (Hard Disku) i cili pranon me shume informacione se disketa dhe rrotullohet shum me shpejt se disketat.
Softueri
Softueri paraqet nje teresi te instruksioneve ose urdhrave te cilet janë te organizuar sipas një algoritmi te veqant,te quajtur program.Keto instruksione zakonisht vendosen ne kujtesen RAM (Do te sqarohet me vone) te kompjuterit,prej nga me tutje perdoren nga njesia qendrore e perpunimit te të dhënave,per te komanduar punën e se ciles pjesë te harduerit te sistemit kompjuterik.Zakonisht ndahet në: Softuer Sistemor dhe softuer aplikativ.
Hardueri
Njesia qendrore funksioni modelet e procesoreve dhe cilësitë.
-Njesia qendore e perpunimit te te dhënave (CPU) është komponentë kryesore e kompjuterit,e cila bën ekzekutimin e programeve individuale dhe dirigjon punen e pjeseve te reja.Quhet edhe njesi qendrore procesorike (CPU - Central Procesor Unit),ndersa kur ajo ndodhet ne nje qark te integruar,quhet mikroprocesorë.Njesia qendrore perbehet nga 3 komponentë kryesorë: Njesia aritmetikore-logjike (ALU),ku kryhet te gjitha llogaritjet logjike,njesia dirigjuese,e cila ben,dekodimin,sinkronizmin,dhe ekzekuton instruksionet e programeve,dhe kujtesa punuese (RAM),e cila mundeson ruajtjen e te dhenave dhe programeve me te cilat mundesohet puna e kompjuterit.Te gjith keta komponent permbajn regjistra,te cilet paraqesin hapsira te kujteses te rezervuara per qellime te veqanta.
Mausi(Miu)
Pajisje gjithashtu e rendesishme hyrse e kompjuteurit eshte edhe Mausi(Miu).
Mausi(Miu) eshte pajisje e drejtuar me dorë, e cila mundeson pozicionimin e drejtperdrejt ne fjale apo ne objekte te ekranit te kompjuterit.
Monitori
Monitori(Ekrani) Perdoret per te paraqitur informacionet qe merren nga softueri i kompjuterit.
Altoparlantët
Altoparlantet te cilet lidhen ne kartelen e zerit,sherbejn per te degjuar muzike nga kompjuteri.
Kartela Grafike
Kartela Grafike mundeson komunikimin e kompujteirt ne ekranin e tij.
Kartelat e para grafike per ekran te kompjuterve kan qenë te llojit CGA(Color Graphic Adapter).Mirpo,viteve te nentedhjeta janë paraqitur kartelat VGA (Video Graphic Array) si dhe ato SVGA (Super VGA),te cilat kan rezolucion 1024x768 pika per inq në katror ose edhe1024x1280 per inq ne katror me q`rast cilesia e fotografise eshte jashtzakonisht e mire.Kartelat e vjetra te llojit VGA,EGA,CGA dhe Hercules nuk jan ne perdorim.Kartelat grafikeme te reja jan kartelat grafike tridimdimensionale (3D) te cilat perdoren per lojra dhe aplikime te programeve CAD.
Kartela e Zërit
Kartela e Zërit ben te mundur perpunimin e zerit ne kompjuter.Kartelat e para te zerit kan qenë te tiptit Adlib ndersa menjeher pas tyre jan paraqitur kartelat Sound Blaster te cilat mundesojn regjistrimin dhe reprodukimin e zërit si dhe komprensimin e regjistrimeve.
Modemi
Modemi eshte shkurtesë per shprehjen MOdulator-DEMulator.
Shprehja modulim nenkupton ndryshimin e vetive te sinjalit,ndersa demudulimi paraqet rikthimin e vetive burimore te sinjalit.Modemi ne kompjuter mundeson qe kompjuteret te komunikojne njeri me tjertin duke shfrytezuar linjat egzistuese telefonike.Egzistoj modeme interne te cilet instalohen perbrenda shtepizes se kompjuterit dhe modemit eksterne te cilet e kan shtepizen e vet dhe instalohen jasht shtepizes se kompjuterit dhe me kompujterin personal,komunikon duke e lidhur me kabllon ne njerin nga portet e lira ne kompjuter.
__________________
-Siq dihet,sistemi kompjuterik paraqet një paisje elektronike e cila shërben për ruajtjen,përpunimin dhe shperndarjen e informacioneve.Karakterizohet me pjesen harduerike dhe softuerike të tij.
Hardueri Përmban komponentet fizikë të sistemit kompjuterik,siq janë: shtëpiza,pllaka amë (motherboard),pllakat për zgjerim,njesitë e disqeve etj,brenda te cilave ose në të cilat janë kyqur pjesët perberse te nje kompjuteri (njesia qendrore dhe memoria punuese) dhe pajisjet periferike të tij: monitori,tastiera,miu,shtypësi,etj.
Komponentët e kompjuterit.
Shumica e kompjuterve personalë jane te ngjajshem në ndërtimin e tyre. Rëndom është e mundshme qe te kombinohen komponentet e disa prodhuesve ne nje terësi.Një kompjuter personal (PC - personal computer) përbehet nga keta komponentë:
Shtëpiza
Shtëpiza e kompjuterit përmban këta komponentë bazikë të kompjuterit të cilet do te shpjegohen me vone e te cilat janë: Njesia qendrore (CPU) ose procesori,kujtesën,pllakën amë,diskun e ngurtë,njesinë e disqeve,kartelen e zgjerimeve etj.Për nga menyra e ndertimit egzistojn disa lloje te shtepizave 1.Desktopi,që rëndom vendoset në tavolinë dhe atë horizontalisht,ndersa mbi të te vendoset monitori(EKRANI) 2.Shtëpiza e cila qëndron vertikalisht (tower),dhe rëndom vendoset në dysheme në mënyrë që mbi tavolinë fitohet hapsirë më e madhe punuese,ndersa ekrani mund te vendoset ne pozitë me te pershtatshme.Shtëpizat e këtilla janë 2 lloje: tower dhe mini tower.
Kompjuteret personal mund te jen edhe te tipit portativ dhe njihen me emrin Laptop ose Nootebook,te cilet ne kohen e fundit jan paraqitur ne mjafte modele te ndryshme dhe disa prej tyre jan te pajisur edhe me komponente multimediale.
Pllaka amë (motherboard)
Pllaka amë permban te gjitha komponentet e nevojshëm te kompjuterit siq eshte njesia qendrore(CPU),kujtesa (memoria) dhe hapsirat per zgjerim (expansion slots). Pllaka amë eshte pllakë e stampuar me qarqe elektronike dhe paraqet bazën ne te cilen vendoset procesori dhe qarqet elektrike percjellse.
Pllakat për zgjerim
Pllakat per zgjerim janë pllaka te stampuara qe sherbejn per permirsimin e vetive funksionale te kompjuterit personal.Pllakat per zgjerim mund te jenë:
| Kartela grafike per te mundesuar pamjen e fotografive ne ekran.
| Kartelat kontrolluese te njesisë te disketes Hard Diskut dhe diskut nga i cili vetëm mund te lexohet (CD ROM),
| Kartelat per komunikim te ndersjellë me njesitë periferike (Shtypës,Skaner,Maus etj.)
|Kartela e faksit dhe modemit per komunikim nepermjet linjes telefonike.
|Kartela e rrjetit qe mundeson lidhjen e kompjuterit ne rrjet.
|Kartela e zërit per te degjuar muzikë dhe per te inqizuar etj.
Njesitë e Disqeve
Në shtepizen e kompjuterit jan te vendosura njesit e disqeve qe rëndom janë 3.Pajisja e cila e vë ne levizje diskun e kompjuterit quhet ngasës i diskut (Disk Drive).Ngasesi i diksut mundeson qasjen ne informacionet ne cilin do vend te caktuar te diskut.Rëndom ne kompjuter ndodhet ngasesi i disketave,qe paraqet nje pajisje periferike e cila e mundeson shfrytezimin e informacioneve te vendosura ne disqe fleksibile ose shkurt Disketa.Rëndom ngasesi i disketave është me dijametër 3.5 INQ.Disku tjeter qe ndodhet ne kompjuter është diksu i ngurrtë ose i fiksuar (Hard Disku) i cili pranon me shume informacione se disketa dhe rrotullohet shum me shpejt se disketat.
Softueri
Softueri paraqet nje teresi te instruksioneve ose urdhrave te cilet janë te organizuar sipas një algoritmi te veqant,te quajtur program.Keto instruksione zakonisht vendosen ne kujtesen RAM (Do te sqarohet me vone) te kompjuterit,prej nga me tutje perdoren nga njesia qendrore e perpunimit te të dhënave,per te komanduar punën e se ciles pjesë te harduerit te sistemit kompjuterik.Zakonisht ndahet në: Softuer Sistemor dhe softuer aplikativ.
Hardueri
Njesia qendrore funksioni modelet e procesoreve dhe cilësitë.
-Njesia qendore e perpunimit te te dhënave (CPU) është komponentë kryesore e kompjuterit,e cila bën ekzekutimin e programeve individuale dhe dirigjon punen e pjeseve te reja.Quhet edhe njesi qendrore procesorike (CPU - Central Procesor Unit),ndersa kur ajo ndodhet ne nje qark te integruar,quhet mikroprocesorë.Njesia qendrore perbehet nga 3 komponentë kryesorë: Njesia aritmetikore-logjike (ALU),ku kryhet te gjitha llogaritjet logjike,njesia dirigjuese,e cila ben,dekodimin,sinkronizmin,dhe ekzekuton instruksionet e programeve,dhe kujtesa punuese (RAM),e cila mundeson ruajtjen e te dhenave dhe programeve me te cilat mundesohet puna e kompjuterit.Te gjith keta komponent permbajn regjistra,te cilet paraqesin hapsira te kujteses te rezervuara per qellime te veqanta.
Mausi(Miu)
Pajisje gjithashtu e rendesishme hyrse e kompjuteurit eshte edhe Mausi(Miu).
Mausi(Miu) eshte pajisje e drejtuar me dorë, e cila mundeson pozicionimin e drejtperdrejt ne fjale apo ne objekte te ekranit te kompjuterit.
Monitori
Monitori(Ekrani) Perdoret per te paraqitur informacionet qe merren nga softueri i kompjuterit.
Altoparlantët
Altoparlantet te cilet lidhen ne kartelen e zerit,sherbejn per te degjuar muzike nga kompjuteri.
Kartela Grafike
Kartela Grafike mundeson komunikimin e kompujteirt ne ekranin e tij.
Kartelat e para grafike per ekran te kompjuterve kan qenë te llojit CGA(Color Graphic Adapter).Mirpo,viteve te nentedhjeta janë paraqitur kartelat VGA (Video Graphic Array) si dhe ato SVGA (Super VGA),te cilat kan rezolucion 1024x768 pika per inq në katror ose edhe1024x1280 per inq ne katror me q`rast cilesia e fotografise eshte jashtzakonisht e mire.Kartelat e vjetra te llojit VGA,EGA,CGA dhe Hercules nuk jan ne perdorim.Kartelat grafikeme te reja jan kartelat grafike tridimdimensionale (3D) te cilat perdoren per lojra dhe aplikime te programeve CAD.
Kartela e Zërit
Kartela e Zërit ben te mundur perpunimin e zerit ne kompjuter.Kartelat e para te zerit kan qenë te tiptit Adlib ndersa menjeher pas tyre jan paraqitur kartelat Sound Blaster te cilat mundesojn regjistrimin dhe reprodukimin e zërit si dhe komprensimin e regjistrimeve.
Modemi
Modemi eshte shkurtesë per shprehjen MOdulator-DEMulator.
Shprehja modulim nenkupton ndryshimin e vetive te sinjalit,ndersa demudulimi paraqet rikthimin e vetive burimore te sinjalit.Modemi ne kompjuter mundeson qe kompjuteret te komunikojne njeri me tjertin duke shfrytezuar linjat egzistuese telefonike.Egzistoj modeme interne te cilet instalohen perbrenda shtepizes se kompjuterit dhe modemit eksterne te cilet e kan shtepizen e vet dhe instalohen jasht shtepizes se kompjuterit dhe me kompujterin personal,komunikon duke e lidhur me kabllon ne njerin nga portet e lira ne kompjuter.
__________________
